De voorjaarsbijeenkomst staat dit jaar in het teken van één van de voornaamste onderdelen van de overheidsfinanciën: de uitvoering van de schuldpolitiek. Dat wil zeggen, de plaatsing van staatspapier en de amortisatie (vernietiging of aflossing) van schuld. Het plaatsen van leningen speelde om vertrouwen. Zonder vertrouwen geen publiek krediet!
In de drie voordrachten wordt voor enkele kleinere Noord Nederlandse gewesten, de Landen van Overmaze in Zuid-Limburg en het Land van Aalst in Vlaanderen ingegaan op schuldpolitiek in de achttiende eeuw.
De bijeenkomst zal plaatsvinden op
donderdag 9 mei 2024 (Hemelvaartsdag) in het Belasting & Douane Museum, Parklaan 14-16, Rotterdam.
Inloop vanaf 12.30u, om 13.00u starten de lezingen.
Opgeven voor de bijeenkomst kan via info@sgvdo.nl
Schulden en belastingen
Een Nederlandse financiële revolutie 1616-1795?
Alberto Feenstra
Waardoor konden de Nederlandse overheidsfinanciën zo stijgen tijdens de periode van de Republiek? Tracy beargumenteerde dat de Financiële Revolutie daarvoor verantwoordelijk was, die het mogelijk maakte veel en goedkoop te lenen. Fritschy wees er daarentegen dat deze vooraf gegaan moest worden door een belastingrevolutie. Hiervoor concentreerde zij zich op het gewest Holland. In een latere studie suggereerde zij dat ook de andere gewesten zo’n financiële revolutie hadden doorgemaakt, door op dalende rentevoeten te wijzen.
De vraag die hier centraal staat is die naar het relatieve belang van belastingen voor een financiële revolutie vergeleken met schuldfinanciering. In deze bijdrage stel ik dat niet overal een financiële revolutie plaatsvond en dat elders de ontwikkelingen veel moeizamer waren. Met vallen en opstaan knoopten zij de eindjes aan elkaar waarbij er geen duidelijke keuze tussen belastingheffing of lenen bestond. Hieruit leidt een hiërarchie af voor het omgaan met fiscale tekorten.
Krijg op krediet
De schulden van de Staten van het Land van Valkenburg, 1600-1800
Eduard Dormans
Het Land van Valkenburg maakte deel uit van het Staatse deel van de Landen van Overmaze. De Statenvergadering verdeelde de lasten over de dorpen en de ontvanger betaalde de crediteuren uit wat de plaatselijke collecteurs ophaalden. Doordat de belastingen meestal met vertraging en na lang aandringen binnendruppelden, was het dichten van gaten in de cash flow een kerntaak van de ontvanger. Bij het sluiten van de rekening van de ontvanger werden de tekorten en overschotten al dan niet met interest, met de Staten afgerekend.
Door de Franse bezetting tijdens de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748) nam de schuld van het Land van Valkenburg explosief toe. Het duurde tot 1780 voor deze berg door de Staten met geleidelijke jaarlijkse amortisaties (vernietiging) was weggewerkt.
Resisting the rentier state
Belastinghervormingen en opstand in het land van Aalst in de achttiende eeuw
Yannis Skalli-Housseinis
Deze bijdrage schetst de verschillende pogingen om het fiscale systeem in de provincie Vlaanderen te hervormen tijdens de tweede helft van de achttiende eeuw. Als casestudie wordt het Land van Aalst gebruikt, de belangrijkste fiscale omschrijving binnen Vlaanderen. Zowel de centrale overheid alsook inwoners trachtten met toenemend harde hand een verrassend overeenkomstige agenda te implementeren. Beiden leken echter te botsen op het belangrijkste gevolg van gedecentraliseerde the
rise of the fiscal state in Vlaanderen: de machtige positie van renteniers.